Το έγκυρο ΒΒC επιχειρεί μια εις βάθος ανάλυση στο μέγα ερώτημα που έχει ανακύψει για την άμυνα της Ευρώπης, καθώς το καθεστώς ασφάλειας που είχε οικοδομηθεί όλα αυτά τα χρόνια με θεμέλιο την αμερικανική στρατιωτική ισχύ δείχνει να καταρρέει. Αναφέρει μεταξύ άλλων:
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν μείνει έκπληκτοι από την απευθείας προσέγγιση Τραμπ – Πούτιν και τους σαφείς υπαινιγμούς ότι οι ΗΠΑ μπορεί να εγκαταλείψουν την υποχρέωσή τους να υπερασπίζονται τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Το περίφημο Άρθρο 5 της συμμαχίας υποστηρίζει ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα υπερασπιστούν έναν σύμμαχο που δέχεται επίθεση.
Οι ΗΠΑ ήταν εδώ και καιρό η δύναμη-αγκυροβόλι των Ευρωπαίων,αλλά τώρα τίθενται ανοιχτά ερωτήματα για το μέλλον του ΝΑΤΟ – πιο πρόσφατα από τον άνθρωπο που πρόκειται να γίνει καγκελάριος της Γερμανίας. Ο Φρίντριχ Μερτς είπε ότι στόχος του θα είναι να επιτύχει την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ όσον αφορά στην ασφάλεια.
«Τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας έδειξαν ότι ο Τραμπ υπονόμευσε το ΝΑΤΟ, υπονόμευσε τον γενικό γραμματέα του και υπονόμευσε το Άρθρο 5 της συλλογικής άμυνας», δήλωσε η Αρμίντα βαν Ριτζ, επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος στο κέντρο σκέψης Chatham House με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Η ιδέα πίσω από αυτό ήταν όλα για έναν και ένα για όλους – και αυτό έχει καταρρεύσει».
Ο Τραμπ έχει πει κατ’ επανάληψη στους Ευρωπαίους συμμάχους να αυξήσουν σημαντικά τις οικονομικές συνεισφορές τους – έφτασε μάλιστα σε σημείο πέρυσι να ενθαρρύνει ανοιχτά τον Πούτιν να εισβάλλει σε αυτούς που δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς τους.
Αλλά αυτό που είναι ανησυχητικό, λένε οι ειδικοί, είναι πώς μεταδίδεται αυτό το μήνυμα, καθώς μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία -η μεγαλύτερη κρίση ασφαλείας για την ήπειρο εδώ και δεκαετίες.
Υπό τον Τραμπ, οι ΗΠΑ άρχισαν να προωθούν ακόμη και ρωσικές επιδιώξεις, δήλωσε η αναλύτρια του Chatham House, Minna Alander.«Αυτός ο πόλεμος είναι πολύ πιο σημαντικός για την Ευρώπη από ό,τι για εμάς – έχουμε έναν μεγάλο, όμορφο ωκεανό ως διαχωριστικό», είπε ο Τραμπ.
Η ”παρεξήγηση” του άρθρου 5
Η διατύπωση του άρθρου 5 έχει εδώ και καιρό κατανοηθεί ως αυτόματη υποχρέωση από τα κράτη μέλη – και το πιο σημαντικό, τον στρατό των ΗΠΑ – να υπερασπιστούν τα άλλα μέλη.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει πάντα αποστολή στρατευμάτων.
Για παράδειγμα, εάν η Εσθονία δεχόταν εισβολή από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να στείλουν ένα μόνο αεροσκάφος παρακολούθησης για υποστήριξη και «αυτό θα ανταποκρινόταν στο γράμμα αν όχι στο πνεύμα του Άρθρου 5», εξήγησε ο Έντουαρντ Άρνολντ, αναλυτής στο Royal United Services Institute, μια δεξαμενή σκέψης άμυνας και ασφάλειας στο Λονδίνο.
«Δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να συμμετέχουν με όλες τις δυνάμεις τους», είπε.
Μετά τις ΗΠΑ, τι;
Οι ΗΠΑ είναι η κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στο ΝΑΤΟ – δεσμεύοντας περίπου το 70% των δυνατοτήτων και της διοικητικής μηχανής τους, είπε ο κ. Άρνολντ.
Το ΝΑΤΟ έχει στηριχθεί στις ΗΠΑ για βασικές δυνατότητες, όπως ο ανεφοδιασμός αεροπλάνων στον αέρα, η μετακίνηση στρατευμάτων ή προμηθειών μέσω αεροσκαφών και η στρατιωτική κινητικότητα.
Οι ΗΠΑ παρέχουν επίσης το μεγαλύτερο μέρος των πυρηνικών όπλων, καθώς και σημαντικά εργαλεία πληροφοριών, υλικοτεχνικής υποστήριξης και αναγνώρισης.
Ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής για την Ευρώπη – ο κορυφαίος στρατιωτικός ηγέτης στο ΝΑΤΟ – ήταν πάντα Αμερικανός και οι Αμερικανοί έχουν τους περισσότερους ανώτερους ρόλους του ΝΑΤΟ.
«Επειδή οι ΗΠΑ υπερτερούν στρατιωτικά, ήταν πάντα ένας φυσικός ηγέτης του ΝΑΤΟ», λέει η κα Rij. Κανένας άλλος Ευρωπαίος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ δεν μπορεί να πάρει αυτή τη θέση, λέει “επειδή κανείς δεν έχει τις δυνατότητες ή τα επίπεδα στρατευμάτων”.
Τι κάνει τώρα η Ευρώπη;
Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν μια δεκαετία πριν από τον Τραμπ ότι η Ευρώπη θα πρέπει να ενισχύσει την άμυνά της.
Υπό τον Τζο Μπάιντεν, δήλωσαν ότι η κορυφαία προτεραιότητα για την ασφάλεια θα ήταν το γεωστρατηγικό πεδίο του Ινδο-Ειρηνικού, εν μέσω του ανταγωνισμού της με την Κίνα.
Ο Μερτς δήλωσε μετά τη νίκη του στις γερμανικές εκλογές ότι «η απόλυτη προτεραιότητά του θα είναι να ενισχύσει την Ευρώπη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε, βήμα προς βήμα, να επιτύχουμε πραγματικά την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ».
Είπε μάλιστα ότι δεν ήταν σίγουρος εάν μια συνάντηση των ηγετών της συμμαχίας τον Ιούνιο «θα συνεχίσει να συζητά για το ΝΑΤΟ στην τρέχουσα μορφή του ή αν θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική οντότητα πολύ πιο γρήγορα».
“Δεν νομίζω ότι υπάρχουν καλές επιλογές για την Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Είναι περισσότερο για την αποφυγή του χειρότερου”, είπε ο κ. Arnold.
“Πρόκειται για τον μετριασμό του κινδύνου. Δεν πρόκειται για τη διατήρηση του ΝΑΤΟ ενωμένο στην τρέχουσα μορφή του”.
Οι Ευρωπαίοι ενεργούν γρήγορα. Η Ελλάδα, η Νορβηγία και άλλοι έχουν εκφράσει ανησυχίες ενώ η Δανία ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε επίσης αυξήσεις των αμυντικών δαπανών την Τρίτη, περικόπτοντας την ξένη βοήθεια για τη χρηματοδότηση των επιπλέον 13 δισ. λιρών ετησίως. Ο Keir Starmer προειδοποίησε ότι ήταν μια “επώδυνη” επιλογή, αλλά είπε ότι η άμυνα και η ασφάλεια της χώρας προηγούνται.
Ο κ. Arnold λέει ότι είναι το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι, ειδικά καθώς “έχουμε στείλει τόσο εξοπλισμό στην Ουκρανία τώρα, που τα δικά μας αποθέματα είναι αρκετά ”στεγνά”.
Βλέπουμε τώρα τι είναι μια «μακροπρόθεσμη αλλαγή» στην παγκόσμια τάξη ασφαλείας, είπε.
«Οι ΗΠΑ δεν είναι ο σύμμαχος που ήταν κάποτε και είναι πολύ, πολύ απίθανο να επιστρέψουμε ποτέ εκεί», είπε.
