Είναι πάλι εκείνη η εποχή του χρόνου, που οι βουλωμένες μύτες και ο ακατάσχετος βήχας αρχίζουν να εμφανίζονται παντού.
Η καλύτερη προφύλαξη που μπορείτε να λάβετε κατά της γρίπης ή της λοίμωξης Covid είναι να εμβολιαστείτε. Αλλά υπάρχουν λίγα που μπορείτε να κάνετε για το κοινό κρυολόγημα και άλλες αναπνευστικές ασθένειες, ειδικά όταν αρρωστήσετε. Τα περισσότερα προκαλούνται από ιούς, επομένως δεν μπορείτε να τα θεραπεύσετε με αντιβιοτικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων.
Οι αντιικές θεραπείες για τη γρίπη, όπως το Tamiflu, προορίζονται συνήθως για άτομα που έχουν βρεθεί θετικά στη γρίπη και κινδυνεύουν να αναπτύξουν σοβαρές επιπλοκές, όπως έγκυες, ηλικιωμένες ή ανοσοκατεσταλμένες.
Για όλους τους άλλους, οι γιατροί προτείνουν να ξεκουραστείτε και να περιμένετε τα συμπτώματά σας – τα οποία για τη γρίπη μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα και βουλωμένη μύτη ή καταρροή που διαρκεί τρεις έως πέντε ημέρες. Μερικοί άνθρωποι μπορεί επίσης να εμφανίσουν βήχα ή πονόλαιμο ή να αισθανθούν κόπωση, η οποία μπορεί να διαρκέσει λίγο περισσότερο, είπε ο Δρ Χ. Κέιπ Τάλμποτ, καθηγητής ιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt.
Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι απίστευτα παρόμοια, γι’ αυτό οι άνθρωποι τείνουν να «ονομάζουν ό,τι συμβαίνει τον χειμώνα γρίπη», είπε ο Δρ Τάλμποτ. Αλλά τα συμπτώματα του κρυολογήματος γενικά αναπτύσσονται πιο αργά, είναι πιο ήπια από ό,τι θα αντιμετωπίζατε με τη γρίπη και είναι απίθανο να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας. (Τα άτομα με Covid εμφανίζουν επίσης αναπνευστικά συμπτώματα, οπότε τα self test είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε ποιον ιό πιθανότατα έχετε.)
Βιταμίνες, βότανα, θεραπείες και γιατροσόφια
Αμέτρητες θεραπείες στο σπίτι – φλιτζάνια ζεστό τσάι, σούπες και κουταλιές με βότανα – έχουν βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος και της γρίπης, όπως ο πονόλαιμος ή η συμφόρηση. Οι επιστήμονες έχουν διεξαγάγει έρευνα όλα αυτά τα χρόνια προσπαθώντας να επιβεβαιώσουν πόσο αποτελεσματικές είναι ορισμένες από αυτές τις θεραπείες, πόσο συχνά πρέπει να χρησιμοποιούνται και ποια σκευάσματα λειτουργούν καλύτερα. Αλλά οι μελέτες είναι συχνά μικρές ή δεν δείχνουν μεγάλη αποτελεσματικότητα.
Ωστόσο, οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κανένα κακό στην υιοθέτηση πρακτικών που μπορεί να σας κάνουν να αισθάνεστε καλύτερα όταν είστε άρρωστοι. Οπως και να’χει πάντως, θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε έναν γιατρό εάν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά, εάν έχετε δυσκολία στην αναπνοή ή εάν δεν δείτε καμία βελτίωση μετά από τέσσερις-πέντε ημέρες.
Ας δούμε γενικά τι γνωρίζουμε και τι όχι για μερικές από τις πιο δημοφιλείς παραδοσιακές θεραπείες.
Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος: βιταμίνη C, τσάι σαμπούκου και ψευδάργυρος
Υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ορισμένες βιταμίνες και συστατικά σε οικιακές θεραπείες – όπως η βιταμίνη C, το σαμπούκο και ο ψευδάργυρος – μπορούν να τονώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να μειώσουν ελαφρώς τη διάρκεια των συμπτωμάτων σας.
Η ιδέα ότι η βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει με ένα κρυολόγημα δεν είναι νέα. Διαδόθηκε από τον βραβευμένο με Νόμπελ Linus Pauling τη δεκαετία του 1970, γεγονός που πυροδότησε μια αύξηση της ζήτησης. Από τότε, οι επιστήμονες προτείνουν τη βιταμίνη C για την υποστήριξη διαφόρων λειτουργιών, όπως η ικανότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού να βρίσκουν και να καταπολεμούν τη μόλυνση.
Η αποτελεσματικότητα ωστόσο της βιταμίνης C εξακολουθεί να είναι συζητήσιμη. Πρώτον, το σώμα δεν είναι σε θέση να αποθηκεύσει υψηλές δόσεις βιταμίνης C, όπως αυτές που βρίσκονται στα συμπληρώματα, και οποιαδήποτε περίσσεια βιταμίνης C συνήθως αποβάλλεται στα ούρα σας. Ορισμένες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι ο χρόνος λήψης συμπληρωμάτων βιταμίνης C μπορεί να είναι κρίσιμος για την αποτελεσματικότητά τους: μια ολοκληρωμένη ανάλυση δοκιμών βιταμίνης C που δημοσιεύθηκε το 2013, για παράδειγμα, υποδηλώνει ότι η τακτική λήψη συμπληρωμάτων, ακόμη και πριν αρχίσετε να αισθάνεστε άρρωστοι, μπορεί να μειώσει τη διάρκεια του κρυολογήματος κατά μία ημέρα περίπου. Αλλά η λήψη βιταμίνης C αφού έχετε ήδη αναπτύξει συμπτώματα δεν δείχνει σταθερά οφέλη.
Σε ορισμένες μελέτες, το τσάι σαμπούκο ή elderberry (υπάρχει και στα βουνά της Ελλάδας και είναι γνωστό ως κουφοξυλιά), μείωσε τη διάρκεια των συμπτωμάτων όταν λαμβάνεται πριν ή αμέσως στην έναρξη μιας ασθένειας. O σαμπούκος είναι ένα κοινό συστατικό στα σιρόπια για το κρυολόγημα και τη γρίπη, ιδιαίτερα εκείνων που απευθύνονται σε μικρά παιδιά. Περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά και χημικές ουσίες γνωστές ως ανθοκυανίνες, οι οποίες έχουν αποδειχθεί σε εργαστηριακά πειράματα ότι βοηθούν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Ομοίως, η έρευνα για τον ψευδάργυρο δείχνει ότι τα σιρόπια και οι παστίλιες ή χάποια που περιέχουν το ιχνοστοιχείο μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια ενός κρυολογήματος ή γρίπης κατά μία ή δύο ημέρες, ενδεχομένως αποτρέποντας τον πολλαπλασιασμό των ιών. Άλλες αναλύσεις ωστόσο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να λένε ότι είναι καλύτερο από ένα εικονικό φάρμακο.
Προσοχή: Να έχουμε υπόψη πως τα περισσότερα σκευάσματα ψευδαργύρου έχουν και παρενέργειες. Μερικοί άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν ρινικά σπρέι ψευδαργύρου έχουν βιώσει μόνιμη απώλεια όσφρησης. Όσοι το παίρνουν από το στόμα μπορούν να έχουν μια διαρκή μεταλλική γεύση στο στόμα τους. Οι γιατροί συνιστούν ότι θα πρέπει να λαμβάνετε ψευδάργυρο μαζί με το φαγητό γιατί μπορεί να σας προκαλέσει ναυτία.
Παραμένετε ενυδατωμένοι και καταπραΰνετε τον πονόλαιμο: τσάι, σούπα, τζίντζερ και κουρκουμά
Ο πονόλαιμος είναι συχνά το φυσικό αποτέλεσμα της φλεγμονής που δημιουργείται όταν το ανοσοποιητικό σας σύστημα καταπολεμά έναν ιό που έχει εγκατασταθεί στους ανώτερους αεραγωγούς σας. Το πρήξιμο και ο πόνος μπορεί να κάνουν πιο δύσκολη την κατάποση τροφής και την ενυδάτωση. Αυτό καταλήγει να κάνει το λαιμό σας ακόμα πιο στεγνό. Ένας βήχας μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω τα πράγματα. Το να παραμένετε ενυδατωμένοι πίνοντας σκέτο νερό, ζεστά τσάγια, ζωμούς ή σούπες μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε πιο άνετα.
Σε πολλούς πολιτισμούς, το τζίντζερ είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που αναζητούν οι άνθρωποι όταν έρχονται αντιμέτωποι με πονόλαιμο. Συχνά το βάζουμε σε βραστό νερό μαζί με άλλα βότανα για να παρασκευαστούν καταπραϋντικά τσάγια ή προστίθεται στη σούπα κοτόπουλου. Αρκετές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι το τζίντζερ έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση της φλεγμονής.
Από την άλλη ο κουρκουμάς, ένα φυτό της οικογένειας του τζίντζερ που υπάρχει και στην Ελλάδα και απαντάται ευρέως ακόμα και στις ιατρικές πρακτικές της Αγιουρβέδα της Ινδίας, μπορεί επίσης να μειώσει τη φλεγμονή. Αλλά τα αποτελέσματά του είναι δύσκολο να αποδειχθούν επειδή η κύρια ένωσή του, η κουρκουμίνη, δεν απορροφάται εύκολα από το σώμα και τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να διαφέρουν πολύ στη σύνθεση. Η κατανάλωση κουρκουμά στο φαγητό ή η ανάμειξή του με μια λιπαρή ουσία, όπως το μαγειρικό λάδι ή το ζεστό γάλα, μπορεί να σας βοηθήσει να απορροφήσετε περισσότερα από τα οφέλη της κουρκουμίνης. Η προσθήκη μαύρου πιπεριού μπορεί επίσης να βοηθήσει στην απορρόφησή του.
Για το βήχα: αλατόνερο και μέλι
Εάν ο πονόλαιμος σας επιδεινώνεται από βήχα, οι γαργάρες με αλατόνερο μπορεί να είναι χρήσιμες. Οποιοδήποτε είδος αλατιού έχετε στο σπίτι μπορεί να λειτουργήσει. Οι γαργάρες βοηθούν στη χαλάρωση της πυκνής βλέννας και μπορεί επίσης να περιορίσουν ερεθιστικούς παράγοντες όπως βακτήρια, ιούς και αλλεργιογόνα από το λαιμό σας.
Η προσθήκη μελιού στο διάλυμα για γαργάρες ή σε οποιοδήποτε τσάι ή ζεστό ρόφημα, μπορεί να έχει παρόμοια καταπραϋντική δράση. Το μέλι δρα ως καταπραϋντικό, καθώς ηρεμεί τους ερεθισμένους ιστούς επικαλύπτοντάς τους.
Πολλοί πολιτισμοί έχουν τη δική τους παραλλαγή ενός χαλαρωτικού ροφήματος μελιού. Και ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι το φάρμακο λειτουργεί στη μείωση της συχνότητας του βήχα.
Ανακούφιση από τη συμφόρηση: κατσαρόλες με ευκάλυπτο, βότανα και ατμός
Η διατήρηση της υγρασίας των ρινικών σας οδών είναι μια άλλη απλή, ασφαλής θεραπεία που μπορεί να βοηθήσει παιδιά και ενήλικες να ανακουφιστούν από τη γρίπη ή το κρυολόγημα. Μπορείτε να το πετύχετε χρησιμοποιώντας έναν υγραντήρα στο δωμάτιό σας, ή βράζοντας βότανα (ευκάλυπτος) και αναπνέοντας τον ατμό (μεγάλη προσοχή: Ο ατμός είναι εξαιρετικά καυτός). Επίσης βοηθά το να ξεπλύνετε τη μύτη σας με ρινικά σκευάσματα ή φυσιολογικό ορό.
Όπως και οι γαργάρες με αλατόνερο, η ρινική έκπλυση μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση ορισμένων ιών και βλέννας από το σώμα σας, ενώ μειώνει το πρήξιμο των αναπνευστικών οδών που μπορεί να προκαλέσει συμφόρηση. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019 έδειξε ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της διάρκειας της ασθένειας καθώς και στη μείωση της πιθανής μετάδοσης μικροβίων σε άλλους.
Θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε μόνο αποσταγμένο, αποστειρωμένο ή βρασμένο νερό για τα ξεβγάλματά σας, καθώς το νερό της βρύσης μπορεί να περιέχει μικρές ποσότητες βακτηρίων και πρωτόζωων που ενέχουν τον κίνδυνο άλλων λοιμώξεων. Εναλλακτικά, μπορείτε να δοκιμάσετε εμπορικά ρινικά σπρέι ή φυσιολογικό ορό. Αντλείτε τον φυσιολογικό ορό μέσω μιας μεγάλης σύριγγας (αγοράζετε το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθος), την οποία καρφώνετε με τη βελόνα στο πλαστικό περίβλημα της συσκευασίας του ορού. Αντλείτε ορό με τη σύριγγα, την τοποθετείτε μέσα στο ρουθούνι και αδειάζετε με πίεση, με στόχο να φτάσει ο ορός όσο το δυνατόν πιο βαθιά στα ιγμόρια (είναι δυσάρεστο, ναι, αλλά αποτελεσματικό). Ξεπλένετε το υγρό φυσώντας τη μύτη σας. Αφήνετε τη βελόνα καρφωμένη πάνω στο περίβλημα για την επόμενη φορά, και πλένετε σχολαστικά τη σύριγγα.
Η μενθόλη, μια χημική ουσία που βρίσκεται στη μέντα και σε άλλα φυτά μέντας, μπορεί επίσης να δώσει την αίσθηση της ευκολότερης αναπνοής. Μπορείτε να ταμπονάρετε μια αλοιφή μενθόλης από το φαρμακείο κάτω από τη μύτη για να ανακουφίσετε τα συμπτώματα. Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν επίσης τα φρέσκα ή αποξηραμένα βότανα σε παραδοσιακές θεραπείες με ατμό για την εξάλειψη της συμφόρησης. Μπορείτε να το κάνετε αυτό βυθίζοντας βότανα, όπως ευκάλυπτο ή θυμάρι, σε βραστό νερό για πέντε έως 10 λεπτά, στη συνέχεια καλύπτοντας το κεφάλι σας με μια πετσέτα και αναπνέοντας τον ατμό (προσέχοντας παράλληλα το ζεστό νερό). Εναλλακτικά, μπορείτε να κρεμάσετε τα αποξηραμένα φύλλα σε ένα ντους με ατμό για να έχετε μερικά από αυτά τα οφέλη.
Μερικές μελέτες έχουν βρει ότι το τρίψιμο με ατμό που περιέχει μενθόλη, ευκάλυπτο και καμφορά, όταν εφαρμόζεται στο λαιμό και το στήθος, βελτίωσε σημαντικά τον ύπνο σε παιδιά και ενήλικες με συμπτώματα κρυολογήματος, αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι σε κάποιους μπορεί να είναι ερεθιστικό.
Στο τέλος βέβαια, η επιλογή ενός σκευάσματος για τη γρίπη δεν είναι τίποτε άλλο από μια διαδικασία δοκιμής για να δούμε τι μας κάνει καλό πραγματικά.
