Σχεδόν όλοι θα βρεθούν κάποια στιγμή σε μια αλληλεπίδραση που θα τους κάνει να νιώσουν άβολα. Και στη δουλειά, αυτές οι καταστάσεις προκύπτουν καθημερινά. Κάνουμε και δεχόμαστε σχόλια, προσπαθούμε να διαχειριστούμε τη δυναμική της ομάδας των συναδέλφων και να βρούμε τα πατήματά μας ανάμεσα σε προιστάμενους και υφιστάμενους.
Οι περισσότεροι από εμάς υιοθετούμε μια απλή προσέγγιση για να ηρεμήσουμε τα πράγματα όταν δεν πάνε καλά: Χαμογελάμε όσο πιο πολύ μπορούμε, γελάμε (ακόμη και όταν δεν είναι αστείο), και κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να πείσουμε τους άλλους πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Οτι η αλληλεπίδραση θα είναι θετική. Οτι είμαι καλός άνθρωπος.
Για την ακρίβεια ίσως ”παραείσαι” καλός. Η Τέσα Γουέστ, κοινωνική ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης θεωρεί ότι εδώ βρίσκεται η ανάγκη να προκαλέσεις αλλαγές, ώστε να γίνεις όχι απλά καλός, αλλά κυρίως ουσιαστικός και χρήσιμος. Και προσθέτει:
Το πρόβλημα με το να είσαι πολύ καλός
”Υπάρχει μια θλιβερή ειρωνεία σε αυτό: Όσο περισσότερο προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε την καλοσύνη για να καλύψουμε τη δυσφορία μας, τόσο περισσότερο οι άνθρωποι μπορούν να μας διακρίνουν. Οι άνθρωποι είναι καλοί στο να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα, τα οποία διαρρέουν μέσω των μη λεκτικών συμπεριφορών μας, όπως ο τόνος της φωνής ή το ”τραβηγμένο”, ψεύτικο χαμόγελο. Νομίζουμε ότι κάνουμε καλή δουλειά στο να καλύπτουμε το άγχος προσθέτοντας κομπλιμέντα, αλλά όταν αυτά τα κομπλιμέντα εκφράζονται μέσα από τεχνητά χαμόγελα, κανείς δεν τα ”αγοράζει”.
Συχνά, κοντρολάρουμε τη δυσφορία μας με το να κάνουμε σχόλια που είναι τόσο γενικόλογα, ώστε τελικά δεν είναι χρήσιμα. Σκεφτείτε το κλασικό, «Εξαιρετική δουλειά!» Σε πολλές περιπτώσεις, ένα τέτοιο σχόλιο δεν έχει νόημα, είναι αναξιοποίητο. Τα υπερβολικά θετικά σχόλια υποδηλώνουν ότι δεν δίνετε προσοχή — και πιθανότατα δεν δίνετε, αν είστε πολύ απασχολημένοι προσπαθώντας να ”ρυθμίσετε” τον εαυτό σας. Με την πάροδο του χρόνου, το άτομο που λαμβάνει το σχόλιο γίνεται δύσπιστο απέναντί σας. Χρειάζονται συγκεκριμένες πληροφορίες που θα το βοηθούσε πραγματικά να βελτιώσει τη δουλειά του.
Τι να κάνετε αντί γι αυτό
Πολλοί άνθρωποι εργάζονται σε περιβάλλοντα όπου το να είσαι υπερβολικά καλός είναι ο κανόνας. Ακολουθούν τρία πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μετατρέψετε αυτή την κουλτούρα σε μια κουλτούρα στην οποία εκτιμάται η ειλικρινής, χρήσιμη ανατροφοδότηση.
- Αμφισβητήστε την «κουλτούρα της καλοσύνης».
Ρωτήστε τον εαυτό σας: Όλοι γύρω μου απολαμβάνουν αυτή την υπερβολικά καλοπροαίρετη κουλτούρα, ή απλά το κάνουν επειδή το κάνουν κι όλοι οι άλλοι; Οι κοινωνικοί κανόνες είναι βασικός παράγοντας των συμπεριφορών και όσο πιο γρήγορα οι νεοεισερχόμενοι σε μια εταιρία υιοθετούν αυτούς τους κανόνες, τόσο πιο σύντομα θα φανεί ότι προσαρμόστηκαν. Εάν ένας νεοεισερχόμενος παρατηρήσει ότι όλοι κάνουν κομπλιμέντα μετά από μια κακή παρουσίαση, θα κάνει το ίδιο. Εάν κανείς δεν αμφισβητήσει αυτή τη συμπεριφορά, το αποτέλεσμα είναι αυτό που οι κοινωνικοί ψυχολόγοι αποκαλούν «πλουραλιστική άγνοια»: Όλοι υποθέτουν ότι όλοι οι άλλοι συμμετέχουν σε υπερβολικά καλά σχόλια επειδή το θέλουν. Αλλά τελικά, σε κανέναν δεν αρέσει.
2. Να είστε ακριβείς και συγκεκριμένοι
Είναι φυσικό για εμάς να εξάγουμε συμπεράσματα από συμπεριφορές για να σχηματίσουμε εντυπώσεις και να κάνουμε υποθέσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφασίσουμε ότι κάποιος που καθυστερεί πάντα είναι τεμπέλης. Αλλά οι εντυπώσεις είναι συχνά πολύ γενικές για να είναι χρήσιμες, ακόμη και αν είναι θετικές. Επιδιώξτε συγκεκριμένα σχόλια. Όσο πιο ακριβέστερα μπορείτε να εντοπίσετε το ζήτημα — ότι μια παρουσίαση είχε πάρα πολλή ορολογία, για παράδειγμα, παρά το «ήταν βαρετή» — τόσο πιο χρήσιμη θα είναι η ανατροφοδότηση.
Το ίδιο ισχύει και για τον έπαινο. Εάν πείτε σε κάποιον ακριβώς τι έκανε καλά ή γιατί η δουλειά του ήταν εξαιρετική, θα φανείτε πιο αυθεντικοί και τα σχόλιά σας θα είναι πιο ουσιαστικά. Η αφαίρεση των γενικεύσεων από την εξίσωση έχει το επιπρόσθετο πλεονέκτημα της μείωσης της απειλής για το άτομο που λαμβάνει, ειδικά εάν αυτή η ανατροφοδότηση είναι κριτική.
3. Ξεκινήστε με τα ”μικρά”.
Μπορεί να μοιάζει με άλμα από ένα γκρεμό, μεταβαίνοντας από μια υπερβολικά καλή κουλτούρα ανατροφοδότησης σε μια ειλικρινή. Ξεκινήστε λοιπόν με τα μικρά ζητήματα. Επιλέξτε θέματα που είναι συνηθισμένα, αλλά που οι άνθρωποι εξακολουθούν να νοιάζονται, όπως τι να αποθηκεύσετε στην κουζίνα του γραφείου. Τίποτα που θα κάνει το αίμα κανενός να βράσει. Ο στόχος είναι να χτίσετε τη συνήθεια του σχολιασμού. Με αυτόν τον τρόπο, μόλις μπείτε στα πιο δύσκολα πράγματα, οι κανόνες γύρω από την ειλικρίνεια έχουν ήδη αρχίσει να αλλάζουν.
Καθώς εργάζεστε για την αλλαγή της κουλτούρας γύρω σας, να είστε υπομονετικοί. Οι κανόνες χρειάζονται πολύ καιρό για να σχηματιστούν και πολύ καιρό για να αλλάξουν”.
