Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν ως σταυροφορία τους την πλήρη εφαρμογή του νόμου ”Laissez-faire” (αφήστε τα ελεύθερα). Τάχθηκαν έτσι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου στον πλανήτη, που είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση ή κατάργηση των δασμών. Τα αγαθά άρχισαν να κυκλοφορούν ελεύθερα στον πλανήτη, χωρίς φόρους, τελωνεία, ελέγχους, μέσα από το Ιντερνετ. Ο όρος ”ελεύθερη/ανοιχτή/ παγκοσμιοποιημένη αγορά” έγινε το Άγιο Δισκοπότηρο του καπιταλισμού.
Ολα αυτά βέβαια όσο οι Αμερικανοί είχαν φθηνά προϊόντα να πουλήσουν στον κόσμο. Οσο δηλαδή δεν υπήρχαν στην εξίσωση οι Κινέζοι.
Η Κίνα πλημμύρισε με προιόντα τον πλανήτη, τραβώντας όλο το χρήμα και βυθίζοντας όλες τις άλλες οικονομίες σε στασιμότητα ή ύφεση. Το παιχνίδι άρχισε να αλλάζει. Οι αγορές κατέρρευσαν, καθώς όλες οι μεγάλες βιομηχανίες μετακόμισαν στην Ασία. Και ο Τραμπ ήρθε να ανακατέψει την τράπουλα με το δικό του τρόπο: Επιβάλλοντας δασμούς.
Τι είναι όμως οι δασμοί;
Ουσιαστικά είναι φόρος επί των εισαγωγών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι δασμοί εισπράττονται από πράκτορες τελωνείων και προστασίας των συνόρων σε 328 λιμάνια εισόδου σε ολόκληρη τη χώρα.
Οι δασμοί των ΗΠΑ ποικίλλουν: είναι γενικά 2,5% στα επιβατικά αυτοκίνητα, για παράδειγμα, και 6% στα παπούτσια γκολφ. Οι δασμοί μπορεί να είναι χαμηλότεροι για χώρες με τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εμπορικές συμφωνίες. Για παράδειγμα, τα περισσότερα αγαθά κυκλοφορούσαν μεταξύ των ΗΠΑ, του Μεξικού και του Καναδά, χωρίς δασμούς λόγω εμπορικής συμφωνίας. Ομως οι συμφωνίες αυτές δεν ισχύουν πια.
Οι οικονομολόγοι είναι γενικά δύσπιστοι, θεωρώντας τους δασμούς ως αναποτελεσματικό μέτρο για τη συγκέντρωση χρημάτων και την προώθηση της ευημερίας.
Ποιος πραγματικά πληρώνει τους δασμούς;
Ο Τραμπ, υπέρμαχος των δασμών, επιμένει ότι τους πληρώνουν οι ξένες χώρες. Στην πραγματικότητα όμως είναι οι εισαγωγείς – δηλαδή οι αμερικανικές εταιρείες – που πληρώνουν τους δασμούς. Τα χρήματα πηγαίνουν κατευθείαν στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Αυτές οι εταιρείες, με τη σειρά τους, συνήθως μεταφέρουν το υψηλότερο κόστος στους πελάτες τους με τη μορφή υψηλότερων τιμών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οικονομολόγοι λένε ότι οι καταναλωτές είναι εκείνοι που καταλήγουν να πληρώνουν ”τη λυπητερή”.
Οι δασμοί μπορούν να βλάψουν τις ξένες χώρες. Τα προϊόντα τους γίνονται ακριβότερα και είναι πιο δύσκολο να πουληθούν στο εξωτερικό. Οι ξένες εταιρείες μπορεί να χρειαστεί να μειώσουν τις τιμές – και να θυσιάσουν κέρδη – για να αντισταθμίσουν τους δασμούς και να προσπαθήσουν να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς τους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Yang Zhou, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Fudan της Σαγκάης, κατέληξε σε μελέτη του ότι οι δασμοί Τραμπ στα κινεζικά προϊόντα προκάλεσαν τριπλάσια ζημιά στην κινεζική οικονομία από ό,τι στην οικονομία των ΗΠΑ.
Τι λέει ο Τραμπ για τους δασμούς;
Όπως φαίνεται, ο Τραμπ θέλει να εφαρμόσει μια δημοσιονομική πολιτική που θυμίζει περισσότερο αυτό που ίσχυε τον 19ο αιώνα.
Σύμφωνα με τον αμερικανό πρόεδρο, οι δασμοί θα δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας στα εργοστάσια. Επίσης θα συρρικνώσουν το ομοσπονδιακό έλλειμμα, θα μειώσουν τις τιμές των τροφίμων και θα επιτρέψουν στην κυβέρνηση να επιδοτήσει τη φροντίδα των παιδιών.
«Οι δασμοί είναι ό,τι καλύτερο έχει εφευρεθεί ποτέ», είπε ο Τραμπ σε συγκέντρωση στο Φλιντ του Μίσιγκαν. Ο ίδιος αποκαλεί τον εαυτό του «Tariff Man».
Οι δασμοί αποσκοπούν στην προστασία των εγχώριων βιομηχανιών
Με την αύξηση της τιμής των εισαγωγών, οι δασμοί μπορούν να προστατεύσουν τους εγχώριους κατασκευαστές. Μπορεί επίσης να χρησιμεύουν για την τιμωρία ξένων χωρών για τη αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως η επιδότηση των εξαγωγέων τους.
Κατά το οικονομικό έτος που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση εισέπραξε περίπου 80 δισεκατομμύρια δολάρια σε δασμούς και τέλη. Αυτό είναι ένα ασήμαντο στοιχείο δίπλα στα 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια που προέρχονται από τους ατομικούς φόρους εισοδήματος και τα 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια από τους φόρους Κοινωνικής Ασφάλισης και Medicare.
Οι δασμοί μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να πιέσουν άλλες χώρες σε άλλα θέματα εκτός από το εμπόριο. Το 2019 ο Τραμπ χρησιμοποίησε την απειλή των δασμών ως μοχλό για να πείσει το Μεξικό να καταστείλει τα κύματα μεταναστών που διέσχιζαν το μεξικανικό έδαφος στο δρόμο τους προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Τραμπ βλέπει ακόμη και τους δασμούς ως τρόπο αποτροπής των πολέμων. «Μπορώ να το κάνω με ένα τηλεφώνημα», είπε σε συγκέντρωση στη Βόρεια Καρολίνα.
Εάν μια άλλη χώρα προσπαθήσει να ξεκινήσει πόλεμο, είπε ότι θα απειλούσε: “Θα σας χρεώσουμε δασμούς 100%. Και ξαφνικά, ο πρόεδρος ή ο πρωθυπουργός ή ο δικτάτορας ή όποιος στο διάολο διευθύνει τη χώρα θα πει: «Κύριε, δεν θα πάμε σε πόλεμο».
Τι λένε οι οικονομολόγοι;
Θεωρούν γενικά τους δασμούς αυτοκαταστροφικούς. Οι δασμοί αυξάνουν το κόστος των εισαγωγών για εταιρείες και καταναλωτές. Είναι επίσης πιθανό να προκαλέσουν αντίποινα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, αντέκρουσε τους δασμούς του Τραμπ στον χάλυβα και το αλουμίνιο, φορολογώντας τα προϊόντα των ΗΠΑ, από το bourbon έως τις μοτοσυκλέτες Harley-Davidson. Ομοίως, η Κίνα απάντησε στον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ επιβάλλοντας δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένης της σόγιας και του χοιρινού κρέατος.
Παρά τους φόρους του Τραμπ το 2018 στον εισαγόμενο χάλυβα, για παράδειγμα, ο αριθμός των θέσεων εργασίας στα εργοστάσια χάλυβα των ΗΠΑ ελάχιστα υποχώρησε: παρέμειναν περίπου στις 140.000. Συγκριτικά, μόνο η Walmart απασχολεί 1,6 εκατομμύρια ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ακόμη χειρότερα, οι φόροι αντιποίνων που επιβλήθηκαν από την Κίνα και άλλα έθνη σε προϊόντα των ΗΠΑ είχαν «αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση», ειδικά για τους αγρότες, σύμφωνα με τη μελέτη. Αυτοί οι δασμοί αντιποίνων αντισταθμίστηκαν μόνο εν μέρει από δισεκατομμύρια σε κρατική βοήθεια που ο Τραμπ παρείχε στους αγρότες. Οι δασμοί Τραμπ ζημίωσαν επίσης εταιρείες που βασίζονταν σε στοχευμένες εισαγωγές.
Πηγή: Euronews
