Ο κόσμος έμεινε άφωνος όταν ο νέος Πάπας, με το όνομα Λέων ΙΔ΄, εμφανίστηκε στο μπαλκόνι του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό και ευλόγησε τους πιστούς με τα λόγια: «Ειρήνη υμίν». Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που ένας Αμερικανός εξελέγη στο ύψιστο αξίωμα της Καθολικής πίστης, σε μια συγκυρία παγκόσμιας αβεβαιότητας — και αμερικανικού αναστοχασμού.
Η εκλογή του πρώην καρδιναλίου Ρόμπερτ Πρεβόστ από το Ιλλινόις, ανθρώπου με μακρά ιεραποστολική διαδρομή στο Περού και πολυετή παρουσία στο Βατικανό, έσπασε μια ιστορική «κόκκινη γραμμή»: επί δεκαετίες, θεωρείτο αδιανόητο να αναλάβει Αμερικανός την ηγεσία της Εκκλησίας, εξαιτίας της ήδη υπερβολικής ισχύος των ΗΠΑ σε στρατιωτικό, διπλωματικό και πολιτισμικό επίπεδο.
Η σημασία του προσώπου
Ο Λέων ΙΔ΄ δεν εξελέγη απλώς ως Αμερικανός. Ο βίος του δείχνει έναν άνθρωπο με διεθνή παιδεία, γλωσσομάθεια και μακρά θητεία κοντά στους φτωχούς της Λατινικής Αμερικής. Κατά την πρώτη του δημόσια ομιλία απέφυγε να αναφερθεί στην αμερικανική του καταγωγή και απηύθυνε χαιρετισμό στα ισπανικά στην «αγαπημένη επισκοπή του Τσικλάγιο, στο Περού». Ήταν μια συμβολική αποστασιοποίηση από κάθε πιθανή ταύτιση με την πολιτική των ΗΠΑ — ιδίως σε μια εποχή που ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπηρετεί δεύτερη θητεία προωθώντας μια εθνικιστική και απομονωτική ατζέντα.
Πνευματική δύναμη απέναντι στην πολιτική εξουσία
Για πρώτη φορά, δύο Αμερικανοί βρίσκονται σήμερα σε κορυφαία θέσεις παγκόσμιας επιρροής: ο ένας στην πολιτική, ο άλλος στην πνευματική ηγεσία. Οι συγκρίσεις ανάμεσά τους είναι αναπόφευκτες. Ήδη από τη θητεία του Φραγκίσκου, οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον είχαν ψυχρανθεί, με την Αγία Έδρα να καταδικάζει τις πολιτικές απέλασης και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κυβέρνησης Τραμπ. Η εκλογή του Λέοντα ΙΔ΄, πνευματικού διαδόχου του Φραγκίσκου, θεωρείται από πολλούς έμμεση συνέχιση της κριτικής αυτής στάσης.
Η επιλογή των καρδιναλίων
Παρά τα πολιτικά υπονοούμενα, πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως οι καρδινάλιοι δεν επέλεξαν τον Πρεβόστ ως «Αμερικανό», αλλά ως τον πλέον κατάλληλο άνθρωπο. Όπως εξήγησε ο επίσκοπος Ρόμπερτ Μπάρον από τη Μινεσότα, «μπορεί να είναι Αμερικανός, αλλά έζησε στη Λατινική Αμερική, είναι πολίτης του Περού, μιλά άπταιστα ιταλικά και γνωρίζει καλά την Curia».
Πολιτικές προσδοκίες και διαιρέσεις
Η εκλογή του ήδη πολωθεί στις ΗΠΑ, με μέλη του κινήματος MAGA να αντιδρούν αρνητικά, καθώς περίμεναν έναν πάπα που θα απομάκρυνε την Εκκλησία από τις προοδευτικές θέσεις του προκατόχου του. Η συζήτηση φούντωσε περαιτέρω από αναρτήσεις που φέρονται να έχουν γίνει από λογαριασμό με το όνομα του νέου πάπα και περιλαμβάνουν επικριτικά άρθρα για τις πολιτικές του Τραμπ και του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς για τη μετανάστευση. Δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί αν πρόκειται πράγματι για τον ίδιο.
Πάντως, όπως δείχνει η ιστορία, οι απόψεις των παπών δεν ευθυγραμμίζονται απόλυτα με το προοδευτικό ή το συντηρητικό φάσμα: ο Φραγκίσκος τάχθηκε υπέρ των LGBTQ πιστών, αλλά παρέμεινε αντίθετος στην άμβλωση και τη χειροτονία γυναικών. Το ίδιο αναμένεται να ισχύσει και για τον Λέοντα ΙΔ΄, ο οποίος καλείται να διαχειριστεί μια Εκκλησία βαθιά διαιρεμένη, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και παγκοσμίως.
Εν μέσω παγκόσμιας κρίσης
Η νέα παποσύνη ξεκινά σε μια εποχή δραματικών συγκρούσεων: ο πόλεμος στη Γάζα, η σύγκρουση στην Ουκρανία, οι εντάσεις στην Ασία και η επιστροφή του αυταρχισμού συνθέτουν το παγκόσμιο σκηνικό. Μέσα σε όλα αυτά, ο Λέων ΙΔ΄ απηύθυνε ένα μήνυμα ειρήνης και ενότητας, επιλέγοντας να σταθεί ως «γέφυρα της ανθρωπότητας» — όχι ως εκπρόσωπος μιας υπερδύναμης, αλλά ως ποιμένας οικουμενικός.
Αντιπροσωπεύει τελικά η εκλογή του μια στροφή, μια δήλωση ή μια σύμπτωση; Η ιστορία θα δείξει. Προς το παρόν, ο κόσμος παρακολουθεί — και η Αμερική αναρωτιέται τι σημαίνει το γεγονός πως για πρώτη φορά, ο Άγιος Πέτρος μιλά με αμερικανική χροιά.
