Οι αστροναύτες Μπάρι “Μπατς” Γουίλμορ και Σούνι Γουίλιαμς επέστρεψαν στη Γη μετά από σχεδόν εννέα μήνες στο διάστημα και προσαρμόζονται ξανά στη ζωή με τη βαρύτητα.
Ακόμη και στο DNA τους, τα σώματα των αστροναυτών μπορούν να αλλάξουν με περίεργους και μερικές φορές σημαντικούς τρόπους ενώ βρίσκονται ψηλά πάνω από τη Γη: Αρχίζουν να επιμηκύνονται, συχνά αναπτύσσοντας ένα μεγαλύτερο ύψος (γνωστό και ως) “ύψος διαστήματος”. Παράλληλα, η ανακατανομή των υγρών στο σώμα μπορεί επίσης να τους δώσει “πόδια κοτόπουλου” και ένα “πρησμένο κεφάλι”. Όταν επιστρέφουν, όλα αυτά αρχίζουν να επανέρχονται στο φυσιολογικό.
Η μικροβαρύτητα είναι πίσω από πολλές από τις αλλαγές που μπορούν να βιώσουν οι αστροναύτες.
Χωρίς την έλξη της Γης, οι αστροναύτες μπορούν να χάσουν οστική πυκνότητα και οι μύες τους αρχίζουν να ατροφούν. Μπορούν να χάσουν τον κινητικό έλεγχο, τον συντονισμό και την ισορροπία στο διάστημα, αναπτύσσοντας ένα είδος ναυτίας, δείχνουν μελέτες. Η έλλειψη βαρύτητας μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό και το καρδιαγγειακό τους σύστημα, την όραση και το ίδιο τους το DNA.
Οι περισσότερες από τις επιπτώσεις φαίνεται να είναι βραχύβιες — μόνο μια χούφτα προβλημάτων υγείας έχουν μέχρι στιγμής βρεθεί να διαρκούν — και οι αστροναύτες μπορούν να περιμένουν πολλές ασκήσεις αποκατάστασης στη Γη για να επαναφέρουν τα οστά και τους μύες τους σε φόρμα.
Αν και οι Γουίλμορ και Γουίλιαμς δεν αναμενόταν αρχικά να παραμείνουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για όσο καιρό έμειναν – το αρχικό τους ταξίδι υποτίθεται ότι θα διαρκούσε μόνο οκτώ ημέρες – οι ηγέτες της NASA δεν πιστεύουν ότι οι δύο θα έχουν ασυνήθιστα προβλήματα υγείας εξαιτίας αυτού.
Μυϊκή και οστική επιδείνωση
Χωρίς βαρύτητα για να κινείται το σώμα και με το σώμα εκτεθειμένο σε ακτινοβολία στο διάστημα, η μυϊκή ατροφία και δυσλειτουργία μπορεί να συμβούν ακόμη και στον πιο ικανό αστροναύτη. Η NASA διαπίστωσε ότι τα σώματα των αστροναυτών μπορούν να βιώσουν μείωση κατά ένα τρίτο στο μέγεθος των μυϊκών ινών σε λιγότερο από δύο εβδομάδες.
Σε έναν μόνο μήνα στο διάστημα, ένας αστροναύτης μπορεί επίσης να χάσει έως και 1,5% της οστικής του μάζας – περίπου όση χάνει μια μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα που δεν υποβάλλεται σε θεραπεία σε περίπου ένα χρόνο. Αυτή η απώλεια μπορεί να κάνει τους ανθρώπους ευάλωτους σε κατάγματα και να οδηγήσει σε πρόωρη οστεοπόρωση, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να μάθουμε εάν η οστική απώλεια παραμένει πολύ μετά την διαστημική πτήση.
Για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση προβλημάτων οστών και μυών, οι αστροναύτες ακολουθούν μια ειδική διατροφή και κάνουν περίπου 2½ ώρες άσκησης την ημέρα, κατά μέσο όρο. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν έναν διάδρομο ή ένα στατικό ποδήλατο, αλλά έχουν επίσης μια ειδική Συσκευή Προηγμένης Αντιστάθμισης Άσκησης που μιμείται την άρση βαρών στη Γη.
Η NASA ερευνά εάν η αεροβική γυμναστική και οι ασκήσεις αντίστασης θα ήταν εξίσου χρήσιμες με έναν διάδρομο, καθώς το διαστημόπλοιο που χρειάζεται για μελλοντικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων ενδέχεται να μην είναι σε θέση να φιλοξενήσει βαρύ εξοπλισμό γυμναστικής.
Η NASA λέει ότι το ύψος ενός μέλους του πληρώματος μπορεί να αυξηθεί κατά 3% κατά τις τρεις ή τέσσερις πρώτες ημέρες της έλλειψης βαρύτητας. Η αστροναύτης Kate Rubins, για παράδειγμα, πήγε από 1,68μ σε “διαστημικό ύψος” 1,70μ. Όταν όμως επιστρέψουν στη Γη, η βαρύτητα φέρνει τους αστροναύτες πίσω στο κανονικό τους μέγεθος.
Πόδια κοτόπουλου, πρησμένα πρόσωπα και θολή όραση
Χωρίς βαρύτητα, τα υγρά μετατοπίζονται. Επειδή το σώμα αποτελείται κατά 70% από υγρό, αυτή η αλλαγή γίνεται αισθητή σε πολλαπλά επίπεδα.
Στη Γη, τα υγρά στο σώμα τείνουν να μετατοπίζονται προς τα κάτω, κάτω από την καρδιά. Όμως στο διάστημα, τα υγρά ρέουν ομοιόμορφα σε όλο το σώμα και μετατοπίζονται σε μέρη που κανονικά δεν συσσωρεύονται.
Είναι παρόμοιο με το να κάνεις μια πολύ μεγάλη κωλοτούμπα: Τα 5,7 λίτρα υγρού που μεταφέρει το σώμα κινούνται προς τα πάνω. Οι αστροναύτες συχνά λένε ότι αισθάνονται σαν να έχουν κρύωμα στο κεφάλι και αναπτύσσουν ένα πρόβλημα που μερικοί στη NASA αποκαλούν “σύνδρομο πρησμένου προσώπου“, “πόδια πουλιού” ή “πόδια κοτόπουλου“. Τα προβλήματα συνήθως υποχωρούν μετά από περίπου τρεις ημέρες στη Γη, σύμφωνα με τη NASA.
Η μετατόπιση υγρών στο σώμα μπορεί επίσης να προκαλέσει παρατεταμένα προβλήματα στην πλάτη, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της διαστημικής πτήσης.
Το ζήτημα της ανακατανομής των υγρών φαίνεται επίσης να επηρεάζει την όραση πολλών αστροναυτών, ένα πρόβλημα που η NASA έχει ονομάσει Σύνδρομο Νευρο-Οφθαλμικών Ασθενειών που Σχετίζονται με τη Διαστημική Πτήση. Το μάτι ισιώνει λόγω της ανακατανομής των υγρών, το στρώμα των νευρικών ινών του αμφιβληστροειδούς μπορεί να πυκνώσει και υπάρχει μια μετατόπιση διάθλασης, οπότε η όραση μπορεί να θολώσει στο διάστημα.
Το υγρό στον εγκέφαλο τείνει να μετατοπίζεται στο διάστημα επίσης, από την κορυφή του εγκεφάλου στη βάση. Μελέτες αστροναυτών μετά την επιστροφή τους στη Γη έχουν διαπιστώσει ότι αυτή η μετατόπιση μπορεί να διευρύνει μέρη του εγκεφάλου τους που ονομάζονται κοιλίες, ακόμη και πέρα από αυτό που μπορεί συνήθως να δει με τη φυσιολογική γήρανση.
Αλλαγές σε κυτταρικό επίπεδο
Ο χρόνος στο διάστημα μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου και να κάνει τους αστροναύτες πιο ευαίσθητους σε λοιμώξεις. Τα λευκά αιμοσφαίρια που βοηθούν το σώμα να καταπολεμά τις λοιμώξεις φαίνεται να αλλάζουν.
Το διάστημα φαίνεται επίσης να τροποποιεί χημικά το DNA ενός ατόμου. Στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, οι αστροναύτες καταγράφουν την έκθεσή τους σε ακτινοβολία, καθώς μπορεί να καταστρέψει το DNA και να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου εφ’ όρου ζωής.
Επαναπροσαρμογή στη Γη
Ακόμη και πριν επιστρέψουν στο σπίτι, οι αστραναύτες θα είχαν αυξήσει τα υγρά τους χρησιμοποιώντας δισκία αλατιού και νερό για να προσπαθήσουν να ανακτήσουν κάποια από αυτά που έχασαν κατά την πρώιμη φάση της διαστημικής πτήσης. Επίσης, φόρεσαν ενδύματα όπως κάλτσες συμπίεσης που εκτείνονται από τα πόδια μέχρι πάνω από τη μέση για να μετακινήσουν υγρό πίσω στα κέντρα του σώματός τους.
“Κάθε πλήρωμα που επιστρέφει περνά από ένα πρωτόκολλο φόρτωσης υγρών, απλώς για να βεβαιωθείτε ότι όταν επιστρέψουν, το σώμα τους είναι κατάλληλα προετοιμασμένο”, δήλωσε την Παρασκευή ο Στηβ Στιτς, διευθυντής του εμπορικού προγράμματος πληρώματος της NASA. “Δεν υπάρχει τίποτα πέρα από αυτό που θα κάνουμε κανονικά.”
Οι αστροναύτες δεν επιστρέφουν στις οικογένειές τους αμέσως μετά την προσθαλάσσωσή τους. Τα πρωτόκολλα επιστροφής στη Γη περιλαμβάνουν την παραμονή του πληρώματος στο Johnson Space Center στο Χιούστον για αρκετές ημέρες πριν τους δοθεί το τελικό το ΟΚ για να πάνε σπίτι.
